Kelas 9: Teks Observasi

    Teks Laporan asil observasi mujudake teks kang isi pepricen umum utawa nglaporake sawijining babagan awujud asli pengamatan (observasi). Teks laporan asil observasi uga sinebut teks klasifikasi krana ngemot klasifikasi ngenani jinis-jinis sawijine babagan kriteria tartamtu. Teks asil observasi iki asipat faktual utawa lelandhesan saka fakta kang ana.

Wacan ing ngisor iki wacanen kang titi!

                                            Jamur Minangka Simbol Panguripan

Wong urip iku kaya rodha, sawijine wektu ngalami sangsara lan cilaka. Wektu liya, nemu begja lan mulya. Kaya kang dialami Agus Santoso (40), petani jamur kang mapan ing Desa Gilang, Kecamatan Ngunut, Kabupaten Tulungagung. Biyen nalika uripe isih ngrekasa, gaweyane ora mesthi. Saiki rumangsa syukur marang Gusti Allah dene wis kaparingan luwih saka sapepadhane.

Priyayi sumeh lomah-lameh iku saiki methik asiling anggone lara lapa nganti pirang-pirang taun.omahe katon asri, pekarangane lumayan bawera, sisih mburi ana tanduran kates. Katese katon lemu-lemu. Ing sacedhake tandurane kates ana gubug kang pepayon welit. Ya saka gubug iki rejekine ndidir. Sebab, anggone “tandur” lan “panen” jamur uga saka gubug iki.

Yen ngrembug panen pancen ora uwal saka sing jenenge nadur. Lha sing jenenge nandur kuwi umume mesthi ana lemah, ora ana kayu, banyu utawa papan saliyane lemah. Yen ana kayu (wit induk) kaya jeruk jenenge “nyetek”. Lha yen ana banyu kaya blumbang lan kolam jenenge “nyemplung” winih.

Nadyan yen nandur umume ana lemah, bab thukul orane, lan bab urip matine malah ora gumantung marang lemah. Sebab ing kasunyatan yen ig lemah ora ana kabar banyune, tandurane mesthi mati utawa ora thukul. Tuladhane yen wayah ketika ngerak, yen nandur cetha yen ora thukul. Lha yen thukul yen nganti ora disirami ya mati. Malah yen kadar banyune ana lemah “kakehan” krana kebanjiran, kala-kala uga malah mati. Tuladhane kaya jamur sing mung butuh papan sing lembab, ora papan sing kebanjiran.

Kejaba iku ora kabeh jamur thukule ana lemah, sebab ana jamur gigit sing thukule mung ana kayu. Anehe, jamur sing uripe ana lemah la nana banyu kasebut malah padha thukul dhewe, ora ana sing nandur. Seje karo jamur sing thukule ora ana lemah lan kayu kaya sing dibudidayakake dening Agus Santoso, wong-wong ing dhaerah kono malah ngarani gawe jamur, dudu nandur jamur.

Banjur geneya kok pilih gawe jamur? Miturut katrangan priya kang ngaku lulusan universitas luar negeri (maksude nate dadi TKI ana luar negeri), jamur minangka simbol panguripan. Sebab kang kasunyatan, jamur ora mung urip ana lemah utawa kayu. Apamaneh yen mangsa udan kaya saiki, iki jamur padha thukul mrupuk ana ngendi-endi.

Sadurunge nyoba gawe jamur, uga nate nyoba ngingu pitik. Ndilalah durung nganti ngrasakake asile wis nemoni bilahi, kandhange ambruk sadurunge diiseni pitik. Mula sapungkure iku banjur nyoba nyithak bata. Ya amarga yen nyithak bata yen udan ora bisa, dheweke banjut nyoba gawe jamur.

Sakjane wiwitane mung penasaran, kepingin weruh rasane jamur. Pranyatan bareng dimasak apa wae, rasane panggah enak. Yen dioseng (digoreng dibumboni ambel goreng) rasane kaya iwak. Yen dikentaki (jamur diulung-ulung nganggo tepung kentaki, banjur digoreng) rasane uga gurih. Apa maneh yen dibothok jamur dicampur parutan kambil enom, digenemi lan terus didang) rasane ora kalah karo bothokan iwak.

Sarehne babar pisan ora ngerti carane nggawe jamur, dheweke banjur ngangsu kawruh marang kanca kinasihe kang jeneng Basori, omahe ing Desa Panjerejo, Kecamatan Rejotangan, Kabupaten Tulungagung. Sabanjure, saka kanca kinasihe kasebut, lagi ngerti carane nggawe jamur.

Wiwitane tuku “baglog” kang isine umput, katul, lan gamping. Bubar iku banjur “disetiril” kanthi perbandhingan umput 1kg, katul 1 ons, lan gamping 1 sendhok. Carane “nyetiril”, “baglog” didang (istilah pindhang diasap) nganggo tong pertamina diameter 60 cm, kanggo sarangan kayu bunder sing dibolongi, lan tutupe plastik. Lha supaya yen kepansen ora mbledhos banjur diwehi kran. Dene anggone ngedang suwene 5 jam. Yen wis adhem lagi diwenehi bibit.

Bibit sepisanan PDA (Potato Dextrose Aqar). Yen wis “distiril” banjur dijupukake “ketiak jamur” rong mili. Ora lali dileboni campuran PDA, lan diwadhahi tabung reaksi kimia diameter 2 cm. Sakjane PDA nurunake menyang winih-winihan, kayata gabah lan jagung. Yen gabah diwadhahi botol 500 ml lan diwenehi PDA. 1 PDA dadi 15 botol isih gabah. Dene yen jagung uga padha, mung bedane, yen gabah dadine jamur garing, dene yen jagung dadine jamur teles. Yen dieting saka bobote cetha yen bobot jagung, mula prabeyane uga ringan yen jagung. Mung resikone yen ora ndang payu bisa rusak (istilah ilmu perjuangan lanas/ yen jamur barat yen dimasak wis mendemi)

Yen bibit wis dadi (maksude yen rupane wis putih kabeh/bisa seminggu). Sabotol dadi 100 “baglog”. Nalika mutihake “baglog” mbutuhake papan sing ora lembab. Dene yen ndadekake jamur malah mbutuhake papan sing lembab. Mula supaya “baglog” cepet putih becike ya dipanakake ana papan sing ora lembab (papan garing). Dene yen wis katon putih nganti ngisor, lagi dibukak tutupe, lan banjur dipapanake ana papan ing lembab.

Thukul jamur gumantung cuaca. Yen mangsa udan ngreceh (saben dina udan) seminggu wis thukul. Dene yen mangsa bedhat (telung dina nganti seminggu oea udan) rong minggu lagi thukul. Lha yen wis gelem thukul bisa dipaneni nganti kaping pitu.    

Miturut katrangan Agus Santoso pemasarane jamur uga gampang. Dadi dhewe menyang pasar uga dadi dhuwit. Dene yen repot utawa aras-arasen menyang pasar, ana omah ya ana sing golek. Mung yen pengin cepet dadi dhuwit ya dikulakake bakul-bakul. Apa maneh bakul ethek akeh sing nggoleki. Ye dikulak bakul ethek 1 kg Rp. 10.000,- sarehne bakule ethek akeh, saben bakul ethek siji mung kebagian 4 kg.

                                        (Kapacak ing Majalah Panyebar Semangat No. 13-26 Maret 2016)

Kerjakke Gladhen ndek link iki: Link Gaes